|
გიორგი შენგელაიას "ფიროსმანი", "ახალგაზრდა კომპოზიტორის მოგზაურობა" _ ფილმების ირგვლივ არსებული წერილების ფრაგმენტები და რეჟისორის ხელოვნების შეფასება უცხოურ პრესაში_
1969
Дорогой Георгий,
Вчера я посмотрел Вашего Пиросмани, картина вышла проникновенной и печальной. Да никакой другой она не могла и не должна была быть. Её смотришь с острым чувством горя за судьбу Пиросмани. Сидишь в зале и всё время хочется что-то сделать, что бы помочь ему, подсказать, как быть, переустроить его судьбу. И сила этого чувства подчёркивает нравственную значительность картины. В картине с большой силой звучит требование справедливости, чистоты и благородства в человеческих отношениях. От неустроенности жизни Пиросмани испытываешь очистительное чувство горечи. Нет, не такой должна быть жизнь художника! Нет, он должен быть счастливым! Вот, что хочется крикнуть, посмотрев картину. Но Пиросмани не был счастливым, и мы задним числом не можем изменить его жизнью Но этот несчастливый человек оставил людям свои картины, т.е. осчастливил людей, многих людей. А сколько людей если вдуматья, так и прожил жизнь, ничем неосчастливив других, хотя их собственная жизнь выглядела в сто раз более счастливой, чем жизнь Пиросмани. Я поздравляю Вас от луши глубокой вещью. Обнимаю Вас, желаю счастья.
27 августа 1969 г. Константин Симонов
1973
BFI (British Film Institute, 1973 ბრიტანეთის კინოინსტიტუტის ბიულეტენი ავტორი კეიტ ლუკასი
... :ფიროსმანი~"წელიწადია არა მარტო ორიგინალური ფილმია, არამედ შეიძლება ითქვას, რომ ეს არის პირველი ფილმი, რომელშიც კინემატოგრაფიული საშუალებებით გამოხატულია მხატვრის ფერწერული იდეები.
"დერ ტაგესშპილ", დას.ბერლინი, 1973, 18 თებერვალი ჰაიც კერსტენ "კავკასიელი რუსო"
В фильме `Пиросмани~ прослявляется гений, который не был признан в своё время. В результате получилось новое произведение искусства, стилистическая прелесть которого заключается в том, что на экране появляется целый ряд картин, которые по цвету и композиции, достоверно воспринимаются как картины этого великого художника _ примитивиста. Главную роль большим чувством сыграл Автандил Варази
"ზიუდდოიჩე ცაიტუნგ~"(გფრ), 1973, 19 თებერვალი ავტორი ვოლფგანგ რუფ _ "მხატვრის სამყარო"
В фильме `Пиросмани~ особенно проявляется, насколько сильно, при всём своеобразии своего стиля, он связан с культурными традициями Грузии. `Пиросмани~ своими кадрами и слегка стилизованными жанровыми сценами напоминает картины самого худоджника-примитивиста Никала Пиросмани. Шенглая выступает глашатаем искусства художника. которое предназначалось народу, отражало его историю, надежды и мечты.
ლონდონის ფესტივალის ბიულეტენი, 1973 ბრაიან ბაქსტერი, კრიტიკოსი
ყველაზე მნიშვნელოვანი ის არის, რომ რეჟისორმა და მისმა ოპერატორმა წარმაყებით განახორციელეს ექსპერიმენტი: ფილმის ფერადოვანი სპექტრი და ვიზუალური მანერა მთლიანად დაფუძნებულია თვით მხატვრის ტექნიკაზე.
1974
ვერა შიტოვა, `სოვეტსკი ეკრანი~, 1974, #2, გვ.4
ეს არის პირველი შემთხვევა, როცა მხატვრის ისტორია და სულიერი კომპლექცია მისივე სურათების მხატვრობის სტრუქტურიდან ზუსტად არის გადმოტანილი და განვითარებული. ...ეს ფილმი გამოხატავს გულისტკივილს იმის გამო, რომ შეუსრულებელი რჩება ყველა სურვილი რაიმეს გაკეთებისა, რაიმეს შეცვლისა და მთავარი ის არის, რომ დღეს ასეთი მხატვრები გვეხმარებიან იმის ახსნაში, თუ რანი არიან დღევანდელი ადამიანები. ... ეს არის მშვიდი, ნაღვლიანი ფილმი, ნისლიანი, შავი, ღრმა, წითელი და მწუხარე თეთრი ტონებით. ეს არის ფილმი ხელოვანის სიმარტოვეზე, გენიაზე ყოველდღიურ აუტანელ სიღარიბეზე, მწარე თავისუფლებაზე და სიმშილით სიკვდილზე კიდევ იმ ადამიანებზე, რომლებსაც სურდათ დახმარებოდნენ ნიკალას და ამის შესაძლებლობა კი არ გააჩნდათ, კიდევ იმაზე ვისაც შეეძლო და არ ეხმარებოდა.
ვერა შიტოვა, "სოვეტსკი ეკრანი", 1974, 22-26 თებერვალი
რეჟისორმა გიორგი შენგელაიამ შეძლო ეჩვენებინა ფიროსმანის დრო, მისი ქვეყანა და ამ ქვეყანაში მცხოვრები თბილი, კეთილი, გულუბრყვილო, ხალხი.
"კონტინენტალ ბრილენ რევიუ", 1974, აგვისტო, ლონდონი
"Пиросмани" Никала Пиросманашвили (1863-1918) был художником самоучкой, чьи работы были мало известны за пределами Тбилиси, пока они не были выставлены в Москве и Киеве. В верху две сцены из "Пиросмани" снятые Г.Шенгелая; А.Варази исполняет роль Пиросмани. Кроме греко-римского наследства, западное искусство, главным образом концентрируется в странах центральной Европы, среди которых доминирует Италия, Испания, Франция и Голландия. Работы примитивистов, в восточном блоке, сравнительно малоизвестны, хотя туристам посещающим Румынию, Югославию и т. д., удаётся взглянуть на них, на многочисленных стенных росписях. Пиросмани важен своим отрицанием традиционных тем, и тем, что он так-же как и итальянские неореалисты, вышел на улицу и увидел людей и их образ жизни. Никала Пиросмани был русским (უცხოეთში, უმეტეს წილად, სსრ კავშირში შემავალი ყველა ქვეყანა რუსეთად იწოდებოდა ე. ო.) художником примитивистом, не на столько в образном стиле как Домье, Руссо, но отражавшим образ жизни района, где он жил, скорее в той манере в какой Л.С.Лоурен создал картины жизни в городах среднего пояся. Новый фильм Г.Шенгелая "Пиросмани" (Париж,Пульман), который получил приз британского Института кино на Лондонском фестивале является интересным рассказом о жизни художника с того момента, когда он нарисовал пару коров, для вывески над своим магазином, до финального события, когда он заперт в комнате с рисованными принадлежностями и в результате _ большая настенная роспись деревенской жизни. В действительности то, что режиссёр хочет показать, это различные источники картин деревенской жизни, так. что, на самом деле, фильм это как бы движущийся картина Пиросмани. Мысль удалась.
`თაიმსი~, ლონდონი, 1974 დევიდ რობინსონი, `მხატვრობა საქართველოში~
"ფიროსმანი" ქართული კულტურის მნიშვნელოვანი შენაძენია ...ფიროსმანის ჩუმი, მაგრამ დაუოკებელი ხატება ფილმის ბოლომდე ისეთივე მისტერიული რჩება, რეოგორც მისი გენია, რომელიც მისთვის გაუცნობიერებელი დარჩა იმდენად, რომ იგი თანახმაა სავაჭროების აბრები მოეხატა, ან თავისი გენიალური სურატები მედუქნისათვის მიეყიდა... ... საბოლოო სცენით შენგელაია, ძალიან ღრმად დაგვაფიქრებს ხელოვანის როლზე და მის მძიმე ხვედრზე.
"თაიმსი", 1974 წლის 19 ივლისი დევიდ რობინსონი
Третий художественный фильм Георгия Шенгелая был награждён в 1974 году ежегодным призом британского института кино, как наиболее оригинальный фильм который был показан в предыдущем году в национальнов театре кино. Он является данью грузинской культуре. Никала пиросманашвили, которого звали так же Нико Пиросмани (1863-1918) вдохновенный художник примитивист, отдавал свои картины содержателям таверн в обмен за еду и выпивку и в конце концов умер заброшенный от недоедания. Довольно странно. что его окончательное признание в наибольшей мере объязано кино. Его картины были использованны Чиаурели теперь уже забытом фильме 1929 года "Саба", и именно после этого, выставки в Москве и Киеве принесли посмертную славу отражателю крестьянской жизни и легенд в Грузии. Допуская некоторые очевидные различия, подход к этому вопросу в фильме представляют интересное сравнение с поиском Джоека Хазана и Давида Хокнее в аго фильме " Большой всплеск". Оба художественные фильмы. которые не являются ни искуссством документальным. ни прямым кино изучают взаимооотношения художника и его внутреннего мира
სიდნეის ფესტივალი, ბიულეტენი, 1974 ფესტივალის დირექტორი დევიდ სტრატონი
რეჟისორი გიორგი შენგელაია და სცენარის ავტორმა ერლომ ახვლედიანმა დეტალური ბიოგრაფიის ნაცვლად შექმნეს ადამიანის ემოციური. დიალოგი დაყვენილია მინიმუმამდე და მხატვრის ისტორია გადმოცემულია ნატიფი ვიზუალური სცენოგრაფიით. ... "ფიროსმანის" შექმნით თანამედროვე ქართველ ხელოვანთა ჯgუფმა ძალიან ლამაზად მოიხადა ვალი თავისი დიდი წინამორბედის წინაშე.
"კონტერპორარი", 19 ივლისი, 1974 (ინგლისი)
პარიზ-პულმანის კინოთეატრი როგორღაც ახერხებს, რომ მონიპოლია იქონიოს ისეთ ფილმებზე, რომელთაც გააჩნიათ დიდი ვიზუალური სილამაზე და მომაჯადოებელი ძალა. ეს სილამაზე დროის მიღმაა და უახლოვდება მარადისობას ანუ ხელოვნებას. ასეთია მათი ბოლო ფილმიც გიორგი შენგელაიას "ფიროსმანი".
"გარდიანი", 1974, 26 ივლისი ავტორი დერეკ მალკოლმი, "პრიმიტიული სასწაული"
შენგელაიას ფილმი წარმოადგენს მისი ტალანტის ნაყოფს, ოდნავ შემოსილს ბიოგრაფიის ფორმით. კინემატოგრაფიისა და მხატვრობის ეს პატარა შედევრი ვიზუალურად განსაცვიფრებელია და თუმცა, ფილმი წამოჭრილი საკითხების უმეტესობას პასუხის გარეშე სტოვებს, რასაც ნაწილობრივ ხელს უწყობს თხრობის ელიფტური ტექნიკა, შეგრძნებათა თვალსაზრისით იგი დასრულებულია. არა მხოლოდ იმიტომ, რომ ფილმის შეჩერებისას, ნებისმიერ ეპიზოდზე, ასეულიდან ნებისმიერ კადრზე, ჩვენ დავინახავდით სრულყოფილად ასახულ მხატვრის სურათებს... უკვე ეს იქნებოდა მიღწევა. ამას გარდა ფილმში წყნარი, დაბალი ხმით მოთხრობილია მელნქოლიის მარტოსულობაზე, ფიროსმანის ცხოვრებას რომ სდევდა და მისი სელოვნების განსაცვიფრებელი ხასიათზე და იმ სამყაროს შესახებ, რომელსაც მხატვარი ხედავდა. ფიროსმანი მოგვითხრობს შემოქმედების აგონიის შესახებ...
"ჩიკაგო დეილი ნიუს", 18 ნოემბერი, 1974
"ფიროსმანი" რუსი რეჟისორის გიორგი შენგელაიას ბიოგრაფიული ნაწარმოებია 20-იანი წლების ქართველ მხატვარზე. 1974 წელს ჩიკაგოს ფესტივალზე აღიარებულ იქნა, როგორც მომავლის საუკეთესო ფილმი. შენგელაიასთან ერთად პრიზები მიეკუთვნათ ფასბინდერს და კარლოს საურას ფილმებს "ცეცხლი წამს მზეს" და "პირველი ანჟელიკა".
Мистеру Шенгелая "Грузия Фильм"
Дорогой господин Шенгелая
Во время международной киновыствавки в Лос Анжелесе в 1975 году я имел удовольствие посмотреть "Пиросмани": Это был один из лучших моментов моей жизни. Как режиссёр я был особенно заинтересован необычным контролем света в особенности в длительных съемках под открытим небом. Как иожет быть объяснена продолжительность мягкого света в конце дня. Вилите ли в калифорнии такого рода свет длится лишь несколько минут в день, после того как солнце заходит в горизонт. Неужели сумерки так длительны в СССР или Вы искусственно освещали место съемок. Пожалуйста так же сообщите какую плёнку Вы употребляете для съемок "Пиросмани". "Пиросмани" шедевр. Позжравляю спасибо. Искренне Ваш
Сиднеё Эвери 18 марта, 1975 года.
თეირანის IV კინოფესტივალის დღიური ავტორი პეტერ ვილსონი
Весь киномир должен обратить внимание на гений Шенгелая ПИРОСМАНИ: режиссёр Георгий Шенгалая (СССР)
Два фильма не делают возрождение кино, так-же как и ласточка не означает весны. Но если бы это было так, то можно было бы сказать, что это происходит в советской Грузии и Армении, что представляет большую важность для всего киномира, что-то. что каждый кто заинтересован в возможностях кино как в искусстве не может игнорироватью Первый фильм, это небольшой в объёме, который известен мне это параджановски "Цвет граната", а второй "Пиросмани" Георгия Шенгелая. Как мне говорили есть еще два или три. Оба фильма о людях искусства. В "Гранатах" это музыкант. В "Пиросмани" художник. Оба превосходно используют возможности цветной плёнки. Оба так блестяще используют традиционную музыку, что остаётся только надеятся, что иранские режиссёры обратят на это внимание и призадумаются. Наиболее прмечательным в обоих картинах является, то-что оба фильма глубоко религиозные и являются обним из немногих которые выражают что-то истинное о мистицизме. Это больше отностся к "Пиросмани", чем к ёГранатам", поскольку этот фильм удался более субьективным, более сдержанным проще и может быть (странно но это так) более ортодоксальным. Николай пиросмани "наивны" художник который зарабатывает, изжали влюблён в кабаретную певицу, но никогда не притрагивается к ней и рисует потому.что "Святой Георгий сказал мне рисовать." Его работы, ка и он сам, "просты", но в каком то священном стиле. Они посвящены традиционным грузинским темам древней жизни, прозднеств, животным и религиозным темам _ в стиле, который является полуиконописным, полу его собственным; видением красоты и богатства всего того, что он видит. Его персонажи фантастично утончены со своими своеобразными страданиями, веры и чистоты, штрихи, которые ни его необразованные земляки, ни искушенные художники, которые "открывают" его и делают его работы времанно модными _ не могут понять. Гений Шенгелая заключается в скромности, которой он предоставставляет биографии его героя говорить за самого себя, и в использовании фильма, что бы восстановить "вкус" видении самого Пиросмани. Так же, как и Параджанов, он очевидно задумывает каждый кадр, представляя себе героя, как бы в виде картины, в движении нежели чередование фотографии. Эти отдельные картины там не менее, сливаются в единое целое, в гармоничном, почти что ритуальном ритме, полным использование возможности монтажа, которые связывают Шенгелая (и Параджаерва) непосредственно с Эйзенштейновском "Иваном Грозным". Можно даже осмелится и назвать этот фильм улучшением "Ивана" из-за более успешного понятия звука и музыки, и даже более из-за использования красок. Вся композиция используется, что бы создать для зрителя мир таким, каким видел его Пиросмани. Так эе и необычайные краски "Мистицизм" не так заключён в диалоге фильма (хотя там он тоже имеется), как в успехе фильма, как фильма, более напряжённого, более реального, чем "реализм". В том смысле, что прекрасные картины Пиросмани наивны, но со стилем, который может быть назван "материалистическим", Символизм здесь использован таким точным способом, (например ряд образов в пасхальное утро), что заставляет призадуматься о действительных источниках вдохновения Шенгелая. Возможно, что исторически характер самого художника присутствие и чувство его картин, сама по себе является религиозным документом? Или же материя и материи соединились вместе в разуме, который стал восприимчивым благодаря тому мы можем назвать (может быть нерешительно) присутствие духа? При чтении Солженицина остаётся впечатление (впечатление подкрепляется достоверными первоисточниками), что некоторое наиболее интересное развитие в современном христианском духе, происходит там, где можно ожидать, что бы они происходили (если призадуматься на минуту о сущности религии и истории ее основателя). Тем не менее, я не вижу выхода что бы избежать проедлоления, что эти силы _ христианский "ренессанс" И материалистическое общество, которое породило его, ни оказал влияния на работы этих ражиссёров. С одной стороны имеется заставляющий призадуматься факт о больших трудностях, которые они испытали _ снимая свои фильмы и добывались их допуска в прокат. С другой стороны имеется доказательство самих фильмов. Ворона не может снести яйца павлина. Нельзя получать фильмы как "Пиросмани" от идеологии роющиегося в "народной" культуре для пожтверждения официальных догм. Если фильмы должны должны развиваться в каком-то направлении, то они должны развиваться в направлении таких фильмов как "Пиросмани". Кино должно стать перед фактом, что его истинное и его единственное возможность как искусства, это сделать _ как внутреннее видение, облегчённое в конкретную форму, Это является логическим развитием к тому, куда более ранние и великие режиссёры направляли свои поиски и от чего мы были почти что оторванны разными "измами" _ сюрреализмом и реализмом вместе до предела потери контроля, потери всех чувств красоты и правдивости. Интересно так же: "измы" являются тупиком и здесь нужно включить как их политическое, так и художественные категории. Единственное, что подаёт надежды это возврат к источникам, так как такой возврат является действительно единственным "прогрессом", на который человек когда либо надеется. Сможет ли кино сделать это или нет, пока думаю еще является нерешённым вопросом, но "Пиросмани" подаёт нам блестящую надежду. что это возможно.
გაზეთი --- 6 ნოემბერი, 1978 ავტორი ჯუდი სტოუნი "კეთილი შემოქმედი კაცის პორტრეტი"
... პეიზაჟების, ხის სახლების, დუქნების და დღესასწაულების ამსახველი კადრები კომპოზიციურად ისეა აგებული, რომ ისეთივე განწყობილებას ჰქმნის, როგორც ფიროსმანის ნახატებშია, სადაც მუქი ყავისფერი, მოყავისფრო-მოყვითალო და ოქროსფერი ენაცვლება ერთმანეთს. ისეთი თავშეკავებული სტილით გადაღებული ფილმი ინარჩუნებს შემოქმედის ცხოვრების საიდუმლოებას.
1978 "ნიუ იორკ თაიმსი", 1978, 26 მაისიP
"Пиросмани" одиг из тех немногих фильмов, уважающий тайну творческого поцесса и обещающий мелодраму. Стиль постановки беспристрастен, почти застенчив, как сам художник, роль которого исполняет Автандил Варази. Георгий Шенгелая пытается показать мир таким, каким его видит художник, хотя он никогда не осмеливается проникать в глубины мысли художника до такой степени, что связывать увиденные вещи с предпринимаемыми действиями. В результате зрители должны образовать свои собственные связи, которые постепенно делают фильм `Пиросмани~ гораздо более трогательным и увлекательным, чем фильмы, которые сообщают слишком много информации и ниводят жизнь художника до случая в истории.
"კიუ", 1978, 26 მაისი Хорошие фильмы о художниках встркчаются ркдко. Есть все основания оценить фильм, Пиросмани, как великоленную работу по многим причинам, прослехивающую жизнь художника Пиросманишвили. Фильм Шенгелая филь настроения, максимально полагающийся на естественные звуки и минимально использующий музыку Великолепная мягкость фильма позваляет нам поближе познакомится с замкнутым человеком, его работой.
"ნიუ იორკერი", 1978, 5 ივლისი
Из советского союза получено чудесное и новаторское поэтическое биографическое произведение. Очевидная истина заключается в том, что нет ничего труднее переведения на экран работ художника, нет ничего труднее, чем... рассказать и ком-то неортодоксальном. Обоим трюизмам противостоит фильм Шенгелая Пиросмани, повествующий о великом грузинском художника примитивисте Нико Пиросманашвили В фильме множество чудесных образов, композиции похожих на картины Пиросмани: там есть сцена в которой три крестьянки рассажены так как будто собираются фотографироватся _ все трое смотрят прямо, двое по краям вытянули руки на коленях, а та, которая в середине, сложила руки на груди Цвет насыщен оттенками глубокого и коричневого, комнозиции просты на фоне белых сьеню камера еле передвигается от кадра к кадру, вносит спокойствие, наводит на глубокое размышление. Мы воспринимаем детали глазами и ушами художника В застывших композициях режиссёра кажется много места уделяется дну: дну на которое Пиросмани биостся погрузится. Живопись удерживает его на поверхности. Этот фтльм о выдающемся человеке, которого режиссёр видит почти что Иисусом Христом, настолько сильный, что мы верим в то, что Пиросмани был во всём и во свех отношениях истонно одержимым художником, который мог отождествлять сабя с добром на земле.
ნათელა გიორგიევა, "სოვეტსკი ფილმ", 1986 , მოსკოვი, #6, გვ. 20-23
ქართველი რეჟისორის გიორგი შენგელაიას ფილმი `ვერის უბნის მელოდიები~ არ აცხადებს პრეტენზიას, იმისათვის, რომ მუსიკალურ ჟანრში ახალი სიტყვა ითქვას. ეს ჟანრი უკვე არსებობს და თავისი ტრადიციებიც გააჩნია, რომელთა ხელყოფა რეჟისორის მიზანს სულაც არ შეადგენს. შენგელაიას მირწევა მაღალპროფესიული დონისაა. ეს ფილმის პირველივე ტაქტში, პირველივე სიმღერასა თუ ცეკვაში იგრძნობა. ფილმის დიდი ღირესბა კიდევ ისაა, რომ თუმცა იგი ტრადიციულია და ერთხელვე დაკანონებული მიუზიკლის კანონებით ვითარდება, მაგრამ სწორედ ქართული ხელოვნების დამახასიათებელი ინდივიდუალობით გამოირჩევა.
1986 "თაგესშპილ", 1986 წლის 20 თებერვალი, გვ.4
გიორგი შენგელაიამ, ვინც ჩვენთან პირველ რიგში `ფიროსმანთ~ გახდა ცნობილი, სევდისა და იმედის ეს ამბავი ჩუმად და ძალდაუტანებლად დადაგა, მკაცრი ადამიანებისა და მკაცრი ბუნების მძიმე სურათები დაგვიხატა იმ ადამიანებისა, რომელნიც სიამაყესა და თავჯარებულიბას ეფარებიან. თავიანთი გრძნობები სააშკარაოზ არ გამოაქვთ და მაინც ამ თავშეკავების მიღმა იგრძნობა ცეცხლი, ქართველთა თვითშეგნება და მათი დაუოკებელი ლტოლვა არა მარტო 1908 წელთან დამოკიდებულებაში. (`"ახალგაზრდა კომპოზიტორის მოგზაურობა")
"ბერლინერ მორგენფოსტ", 1986, 20, თებერვალი, გვ. 9
რეჟისორმა გიორგი შენგელაიამ ისტორიული რომანი დაგვიხატა მშვენიერ მკაცრ სურათებში. ხშირად ძლიარ პოეტურ და საიდუმლოებით აღსაცსე, შიში და სიწყნარე რომ გაწვება ტვირთად.
"დი ვარჰაიტ", 1986, 20 თებერვალი, გვ.4 ავტორი გიუნტერ მაშუფ
გიორგი შენგელაია წარმოგვიდგენს თავისი თანამემამულეების განუმეორებელ თვისებებს. ისინი ამაყნი და ღირსეულნი, ქედმოუხრელნი არიან. შენგელაიამ შექმნა მძლავრი ეროვნული ეპოსი, რომელიც თვალსაჩინოდ გამოირჩევა კონკურსზე აქამდე წარმოგდენილი ნაწარმოებებიდან. ... რეჟისორი ყვება ამბავს მშვენიერი მშვიდი სურათებით, მდორე რიტმიანი კინოენით, შეფარული მშვიდი სურათებით, მდორე რიტმიანი კინოენით, შეფარული ფერებით, სილამაზესთან ერთად ფილმში გამოსჭვივის სიმკაცრე და თავშეკავებულობა.
"ფრანკფურტერ რანდშაუ", 1986, 22 თებერვალი
უაღრესად კომპლექსური, ჩახვეული, მძიმე, გრძელი დაყოვნებებით, ხელოვნების მაღალი რანგის იდეუმალი ნაწარმოები, რომელიც მდუმარედ ინტენსიურ პოლიტიკურ-მორალურ მსჯელობას სტუმართმოყბარეობის, ურთიერთდახმარების რიტუალებზე, ლოკალურ ანტურაჟზე. ეს არის მოჩვენებითი სიმშვიდის, ყოველმხრივი მუქარის, დაფარული და აშკარა ძალმომრეობის, სრულიად ჩუმ, გამაუცხოებელ სურათებად თარგმნილი რეფლექსია საქართველოსი, მისი კულტურისა და ისტორიისა, მისი ილუზიებისა, ბრძოლისა, იმ ცენტრალიზებული სახელმწიფოს მხეცური ძალმომრეობისა და ჩაგვრის წინააღმდეგ, რომელიც ასე შორს (და დამთრგუნველად ახლოს) არის, როგორც `კოშკი~ კაფკას მიწის მზომელისათვის. გიორგი შენგელაიამ მოახერხა იდუმალი, ოსტატური პოეტური სურათოვანი ლექსის შექმნა. ეს ნაწარმოები მაყურებლისაგან მოითხოვს დიდ ყურადღებას დეტალისადმი და სომნამბულურ ჩაძირვას ) ეს არის წინაპირობა ყველა დიდი ნაციონალური და ჰუმანური ხელოვნებისა, რომელიც სწორედ ამიტომ Iრადგან მარად საკუთარს ქმნის) უნივერსალურისადმი მიილტვის. ეს არის ლტოლვა იმისადმი, რომ იყო ღირსეულად თავისთავადი, ასეთად დარჩე და მაინც, ყველა სახვასთან იყო დაკავშირებული.
1987
ლონდონის XXX კინოფესტივალი, 1987 ბიულეტენი _ ავტორი დოროთი ფოდერგილი
"ახალგაზრდა კომპოზიტორის მოგზაურობაში" ისეთივე ქართული სულია, როგორც "ფიროსმანში", ფილმში, რომელმაც სახელი გაუთქვა რეჟისორს მის ქვეყანაში. ფილმში `ახალგაზრდა კომპოზიტორის მოგზაურობა~ მოქმედება ხდება 1905 წელს ცარიზმის რეჟიმის წინააღმდეგ ამბოხების შემდეგ. სიუჟეტის სტრუქტურა კლასიკურად მარტივია. ახალგაზრდა კომპოზიტორი ნიკუშა, თავისი ფონოგრამით და იღლიაში ამოჩრილი რუქით, სადაც მითითებულია ადგილები, რომლებიც მას ესაჭიროება, მოგზაურობს თავის ქვეყანაში ხალხური სიმღერების შესაგროვებლად, ჩასაწერად. პირველივე ადგილას სადაც ჩადის, მას დაჟინებით მოსთხოვენ უკან დაბრუნებას თბილისში და მეგზურად გააყოლებენ ლეკოს, უკიდურესად ულტრაქართული შეგრძნებებისა და არტისტული ბენების პიროვნებას. ისინი რამე მოგზაურობენ, ცვლიან მარშრუტებს, რათა თავი დააღწიონ მეფის ჯარისკაცებს. მოგზაურობის დროს ხვდებიან ამბოხებული სულის მშვენიერ ადამიანებს, რუსები აპატიმრებენ მას და ლეკოს, ჩამოართმევენ რუქას, რომელსაც არასწორად გაშიფრავენ და გამოიყენებენ. დაპატიმრებები გრძელდება, ლეკოსათვის ეს ერთადერთი შანსია, რათა წარმოაჩინოს თავისი ნაირფერი ბუნების გმირული მხარე და გადაარჩინოს ნიკუშა. მიუხედავად იმისა, რომ "ფიროსმანის" ჩვეული ლირიკული მშვენიერება აქ არ აღინიშნება, ეს ფილმი მაინც მეტისმეტად ოსტატურადაა გაკეთებული, საქართველოს მთები და ეკლესიები ძვირფასი თვლებივითაა მიმობნეული კავკასიონის მთატა გვირგვინში. ყოველივე ეს ნათლად შეგვახსენებს საქართველოს ისტორიის საშინელ პერიოდს.
|